تفاوت خودروهای دنده اتومات و دستی
تفاوت ماشین‌های دنده‌اتومات و دستی و نگهداری از ماشین‌های دنده‌اتومات
گیربکس یا جعبه‌دنده، قطعه‌ای است که نیروی تولید شده توسط موتور را به چرخ‌ها انتقال می‌دهد، میزان نیرو را تنظیم می‌کند و خودرو را به حرکت در می‌آورد. ماشین‌های دنده‌اتوماتیک و دستی دو نوع سیستم جعبه‌دنده در خودروها هستند.
تفاوت‌های ماشین دنده‌اتومات و دستی به شرح زیر است:
ماشین‌های دنده دستی:
در ماشین‌های دستی، راننده باید دنده را با استفاده از کلاچ و دسته دنده تغییر دهد.
یکی از مزایای ماشین دستی این است که راننده بر فرایند تغییر دنده کنترل کامل دارد و این امکان را به او می‌دهد که به دقت ترکیب مناسبی از دنده‌ها را انتخاب کند و با توجه به شرایط جاده و عملکرد خودرو، بهینه‌ترین عملکرد ممکن را به دست آورد.
ماشین‌های دستی، به طور کلی ارزان‌تر در خرید و نگهداری هستند. نصب و تعمیر سیستم دنده دستی عموماً ساده‌تر است و قطعات جایگزین آن‌ها نیز معمولاً ارزان‌تر هستند.
ماشین‌های دنده‌اتوماتیک:
در ماشین‌های دنده‌اتوماتیک، سیستم جعبه‌دنده (گیربکس) به‌صورت خودکار تغییر دنده را انجام می‌دهد و راننده نیازی به تغییر دنده ندارد. این نوع سیستم گیربکس از طریق سنسورها و کنترل‌های الکترونیکی و با توجه به‌سرعت و شرایط جاده، دنده را تغییر می‌دهد.
یکی از مزایای مهم ماشین دنده‌اتوماتیک، راحتی و آسایش بیشتر در رانندگی است. راننده نیازی به تغییر دنده دستی و کنترل کلاچ ندارد و می‌تواند بر روی فعالیت‌های دیگر مانند رانندگی ایمن‌تر و تمرکز بیشتر بر روی جاده و ترافیک متمرکز شود.
ماشین‌های دنده‌اتوماتیک به طور کلی در رانندگی شهری و ترافیک سنگین مزیت بیشتری دارند. این سیستم دنده قادر است به‌صورت سریع و بهینه دنده‌ها را تغییر دهد و راننده را از نگرانی‌های مربوط به تغییر دنده در شرایط ترافیک آزاد کند.
مزایا و معایب خودروهای دنده‌اتومات:
گیربکس اتوماتیک، مزایا و معایب خاص خود را نسبت به گیربکس دستی دارد. در زیر، مزایا و معایب اصلی گیربکس اتوماتیک را بررسی خواهیم کرد:
مزایای گیربکس اتومات عبارت است از:
راحتی در رانندگی: یکی از بزرگ‌ترین مزایای گیربکس اتوماتیک، راحتی در رانندگی است. به‌عنوان راننده، شما نیازی به عوض‌کردن دنده ندارید. این باعث می‌شود رانندگی در شهر و ترافیک سنگین راحت‌تر شود.
تسهیل در حرکت: گیربکس اتوماتیک به شما اجازه می‌دهد به‌راحتی از حالت بی‌حرکت به حرکت و از حالت حرکت به بی‌حرکت برگردید. این برای رانندگی در ترافیک شهری و جابه‌جایی در فضاهای محدود مانند پارکینگ بسیار مفید است.
استفاده آسان: به دلیل عدم نیاز به تعویض دنده، استفاده از گیربکس اتوماتیک بسیار آسان‌تر است. راننده فقط با استفاده از پدال‌های گاز و ترمز، می‌تواند خودرو را کنترل کند.
راحتی در رانندگی در تمام فصول: گیربکس اتوماتیک به طور خاص در رانندگی در شرایط آب‌وهوایی نامساعد، مانند برف و یخ، بسیار مفید است. از آنجا که تغییر دنده‌ها به طور خودکار انجام می‌شود، ریسک لغزندگی خودرو کاهش می‌یابد.
معایب گیربکس‌های اتومات:
هزینه بالا: خودروهایی که مجهز به گیربکس اتوماتیک هستند، معمولاً قیمت بیشتری نسبت به مشابه‌های دستی خود دارند. همچنین، هزینه تعمیر و نگهداری گیربکس اتوماتیک نیز ممکن است بالاتر باشد.
کارایی کمتر در مصرف سوخت: یکی از مشکلات گیربکس اتوماتیک، مصرف بیشتر سوخت است. در برخی موارد، گیربکس اتوماتیک ممکن است به‌عنوان یک مصرف‌کننده اضافی سوخت عمل کند و باعث کاهش بازدهی سوخت شود.
تعمیر و نگهداری پیچیده‌تر: گیربکس اتوماتیک دارای قطعات و سیستم‌های پیچیده‌تری نسبت به گیربکس دستی است. بنابراین، در صورت بروز خرابی یا نیاز به تعمیر، هزینه و زمان بیشتری ممکن است صرف شود.
اجزاء گیربکس اتومات:
گیربکس اتوماتیک یک سیستم پیچیده است که از تعداد زیادی قطعه تشکیل شده است. در زیر، برخی از اجزای اصلی گیربکس اتوماتیک را بررسی می‌کنیم:
مبدل گشتاور (Torque Converter): تورک کانورتر یا مبدل گشتاور یکی از اجزای اصلی گیربکس اتوماتیک است. این قطعه توان موتور را به بخش دیگر گیربکس منتقل می‌کند و همچنین وظیفه تقویت گشتاور موتور را دارد.
صفحه پیچ‌ومهره (Planetary Gear Set): صفحه پیچ‌ومهره یا گیربکس پلانتاری یک سیستم گیربکس متشکل از دنده‌های متفاوت است که با هم ترکیب شده‌اند. این اجزا وظیفه تغییر دنده و انتقال نیرو را بین موتور و چرخ‌ها انجام می‌دهند.
سیستم هیدرولیکی (Hydraulic System): سیستم هیدرولیکی در گیربکس اتوماتیک برای کنترل تغییر دنده‌ها و کارکرد صحیح گیربکس استفاده می‌شود. این سیستم شامل پمپ هیدرولیکی، کلاپ هیدرولیکی و سوئیچ‌های کنترل می‌شود.
سیستم کنترل (Control Module): گیربکس اتوماتیک مجهز به سیستم کنترل است که عملکرد گیربکس را نظارت می‌کند و سیگنال‌ها را بین اجزا مختلف ارسال می‌کند. این سیستم بر اساس شرایط رانندگی و سیگنال‌هایی که از سنسورها دریافت می‌شود، تصمیم‌گیری می‌کند که کدام دنده را انتخاب کند.
سنسورها (Sensors): سنسورها در گیربکس اتوماتیک برای اندازه‌گیری شرایط مختلف مانند سرعت خودرو، گشتاور موتور و دمای روغن استفاده می‌شوند. این اطلاعات به سیستم کنترل ارسال می‌شوند تا تصمیمات مربوط به تغییر دنده‌ها را بگیرد.
ترمز (Brake): در برخی از گیربکس‌های اتوماتیک، ترمز نیز به‌عنوان یک اجزای مهم محسوب می‌شود. در هنگام تغییر دنده یا توقف خودرو، سیستم ترمز در ایجاد فشار موردنیاز برای تغییر دنده و توقف خودرو نقش مهمی دارد.
همه این اجزا کنار هم به کارکرد صحیح گیربکس اتوماتیک کمک می‌کنند.
نگهداری از گیربکس دنده‌اتومات:
مطمئناً با استفاده صحیح و نگهداری درست، گیربکس اتومات می‌تواند عمر طولانی‌تری داشته باشد و نیاز به تعمیر و هزینه‌های بالا نداشته باشد. در زیر می‌توانید چند نکته برای داشتن گیربکسی سالم‌تر را بخوانید:
از تعویض حالت گیربکس در زمان حرکت خودداری کنید و پیش از تعویض حالت دنده ماشین را متوقف کنید.
در حالت خلاص (N) رانندگی نکنید. این کار باعث کاهش مصرف سوخت شما نمی‌شود؛ چون گیربکس‌های اتومات به‌قدری پیشرفته هستند که در سراشیبی سوخت‌رسانی به موتور را کاهش دهند.
از حالت خلاص یا N برای بالا بردن دور موتور در ابتدای حرکت ماشین استفاده نکنید؛ زیرا این کار به گیربکس و موتور خودرو آسیب می‌زند.
در توقف‌های زیر دو دقیقه حالت دنده را در خلاص نگذارید. این کار تنها باعث استهلاک بیشتر گیربکس شما می‌شود.
بهتر است پس از هر 5000 کیلومتر کارکرد میزان روغن گیربکس را کنترل کنید و بعد از دو سال یا 50 هزار کیلومتر کارکرد روغن گیربکس را تعویض کنید.
در نهایت، انتخاب بین ماشین دستی یا دنده‌اتوماتیک بستگی به ترجیحات و نیازهای شخصی راننده دارد. برخی افراد ترجیح می‌دهند کنترل کامل را در دست داشته باشند و تجربه رانندگی با دنده دستی را دوست دارند، درحالی‌که برخی دیگر ترجیح می‌دهند راحتی و آسایش بیشتر را با ماشین دنده‌اتوماتیک تجربه کنند.
